پژوهشی پیرامون امامزاده های زید و یحیی-علیهمااسلام-واقع در شهر تهران

پژوهشی پیرامون امامزاده های زید و یحیی-علیهمااسلام-واقع در شهر تهران

مقدمه

ظهور اسلام در آغاز قرن هفتم میلادی بنیاد بسیاری از كشورهای كهن ومتمدن در آن زمان را دگرگون ساخت و قدرت ونفوذ آن در تركستان غربی وپنجاب از یك طرف واسپانیا از طرف دیگر گسترش یافت. به این ترتیب با پیدایش تغییرات اساسی در سرزمینهای مذكور،هنر وتمدن كهن آسیا، شمال آفریقا وحتی بخشی از اروپا دگرگون شد وشالوده هنرهای اسلامی كه تركیبی از هنر حكومتهای مغلوب (مانند ساسانیان وحكومت بیزانس) با فرهنگ اسلامی بود،شكل گرفت 

بدین وسیله از خلیج بنگال تا كرانه اقیانوس اطلس هنری با كیفیتی خاص به دست ملتها واقوام تحت سلطه اسلام پدیدار شد كه دیدی خاص داشت وآن اعتقاد به اصول ومبانی وتعالیم اسلام مانند توحید ومبارزه با شرك بود. بنابراین هنرمندان از سنتهای گذشته قسمتهایی را پسندیده و مورد استفاده مجدد قرارداده اند كه حتی الامكان وابسته به دیانت بوده و شیوه های هنری آن مغایرو متناقض با بیش و اعتقاد جدیدآنان نباشد. در این میان خصیصه ها و ویژگیهای هنری ایران زمین می توانست بیشتر از دیگر هنرها جوابگوی این نیاز باشد و با آن هماهنگی معنوی بیابد.

تشكیل هنر اسلامی تقریبا، با روی كار آمدن سلسله اموی در سال 41 هجری مصادف بود و این امر با انتقال مركز خلافت از مدینه به دمشق بی ارتباط نبوده تغییر مركز حكومت، مسلمانان را مستقیما با هنر بیگانه یعنی هنر ایران و رودم آشنا كرد و از همین زمان بود كه هنر دوره بنی امیه، كه التقاطی از هنر سرزمینهای همجوار بود، راه تازه ای در پیش گرفت 

هنر اموی بر اثر رویارویی دین و دولت جدید مسلمانان با سنتهای خاور نزدیك پدید آمده در واقع تمدن امویان در عین حال كه تازه بود، سنتی وكهن نیز بود تازه از این نظر كه در پی قالب های فكری،دیوانی وفرهنگی متناسب با مردم، اندیشه های جدید ونگرش های نوبود: وسنتی از این حیث كه در جهان مفتوحه خود به دنبال این قالبها می گشت. امویان با گزینش الگوهای خود،نه تنها آنها را به روشی خلاق در هم آمیختند بلكه بتدریج آنها را بهبود هم بخشیدند شالوده ای محكم برای تحولات آینده جهان اسلام پدید آوردند. امویان با تختگاهشان دردمشق و لشكركشیهای متعدد علیه بیزانس، بهتر از هر حكومت دیگر با گذشته مسیحی خاور نزدیك آشنا بودند ونیز می دانستند كه حكمرانان امپراتوری وسیعی هستند ؛ و بخش شرقی امپراتوری آنها یعنی ایران و آسیای مركزی، بیشترین غنائم را دراختیار آنها قراردادند ودیدگاهی از روشنترین نمودها وتاثیرات هنری جهانی جدید ودلفریب را پیش روی آنها گشودند 

در دوره امویان در زمینه احداث بناهای مذهبی و غیرمذهبی فعالیت قابل توجهی صورت گرفت؛ ازجمله میتوان به بناهای قبه الصخره، مسجد جامع دمشق، قصرالعمره و كاخ المشتی اشاره كرد كه از شاهكارهای معماری اوایل اسلام به حساب می آیند.

بازار تهران به خاطر نقش اقتصادی خود از اهمیت فراوان برخوردار بوده و از محله های آباد شهر محسوب می شده است. كاروانهای تجاری كه به تهران می آمدند،یكسره راه این محله را در پیش می گرفتند وكالاهای خود را در كاروانسراهای آن تخلیه می كردند تا از آنجا روانه انبارها وحجره ها ودكانها شود.

فهرست مطالب:

مقدمه........................................................................................................................................ 1

هنرومعماری دوران قاجار................................................................................................. 10

موقعیت مكانی امامزاده زید............................................................................................. 17

سلسله نسبت امامزاده زید............................................................................................... 25

بقعه امامزاده زید وهنرهای تزئینی آن........................................................................ 28

نوع بهره برداری از بقعه امامزاده زید........................................................................... 40

شرح حال آصف الدوله (بانی حرم وگنبد امامزاده زید)...................................... 41

موقعیت مكانی امامزاده یحیی........................................................................................ 55

سلسله نسب امامزاده یحیی............................................................................................ 56

نوع بهره برداری از بقعه امامزاده یحیی...................................................................... 67

طرح حفاظتی امامزاده زید.............................................................................................. 68

ضوابط طرح حریم حفاظتی منطقه بازار تهران...................................................... 69

پیشنهادات حفاظتی و مرمتی......................................................................................... 73

تصاویر........................................................................................................................................ 76

فهرست منابع......................................................................................................................... 114

  -كیانی، 1377،ص3

 -همانجا

 -اتینگهاوزن، 1378،صص 18و19