مقاله فرهنگ و رفتار اجتماعى ایرانیان قبل از اسلام

مقاله فرهنگ و رفتار اجتماعى ایرانیان قبل از اسلام

 بخشهایی از متن:

فرهنگ ایران باستان

بررسی جامع تاریخ و فرهنگ و جغرافیای ایران را در دوران ماد می توان به اعتباری مشكل ترین و پیچیده ترین بخش از دورانهای تاریخی این سرزمین به شمار آورد. وجود نظریه پردازیهای پژوهشگران مختلف كه هر یك در زمینه أی خاص ، چون زبان شناسی ، نژادشناسی ، دین شناسی و… صاحب نظر بوده و از دیدگاه خود با موضوع برخورد كرده اند از یك سو ، و نیز نظرات پژوهشگرانی كه كار خود را متوجه بخشهای خاصی از مجموعه جامعه ایران هزاره اول ق.م. ، مانند ایلامیان ، ماناییها ، اورارتوها و یا تمدنها و دولتهای همجوار چون آشور و بابل ساخته اند ، از سوی دیگر عامل موثر در ایجاد پیچیدگی و دشواری مسیر پژوهش گردیده است.

 این پیچیدگی بدان جهت است كه عمده این پژوهشگران كوشیده اند تا هر چه بیشتر بر موضوع مورد نظر خود تاكید كنند و با مرزبندیهای بسیار مستحكم ، به هر بخش به عنوان واحدی مستقل در تمامی ابعاد بنگرند . عجیب آنكه با ورود به دوران هخامنشی ، این نحوه برخورد به میزان غیر قابل تصوری دگرگون گردیده و با نگاهی جامع و فراگیر به آن برخورد شده است .
اما ، با توجه به اینكه دانش باستان شناسی در این مورد بیشتر و بهتر از علومدیگر می تواند اظهار نظر كند ، در كل بررسیهای این دوران باستان شناسی نقش عمده و اساسی بر عهده ندارد.

...

مانایی ها

مانایی ها از اقوام صاحب نام و نشانی بودند كه در ناحیه ماد آتروپاتن یا آذربایجان كنونی، در سده های نخستین هزاره اول پیش از میلاد تا زمانی كه جزیی از دولت بزرگ ماد گردیدند، از جمله دولتهای منطقه ای به شمار می رفتند. ویژگیهای قومی جامعه مانایی را چنین دانسته اند : مقارن هزاره نخست ، مخلوطی از طوایف مهاجر و بومی – قفقازی و آریایی – به نام مانای در نواحی جنوب شرقی دریاچه اورمیه تا حدود جنوب غربی خزر ، به خصوص بین حدود مراغه تا بوكان و سقز امروزی سكونت داشتند . بیشتر پژوهشگران برآنند كه مانایی ها شامل اتحادای از طوایف منطقه بودند و خود از گذشته جزئی از سازمانهای حكومتی لولوبی – گوتی را تشكیل می دادند . آنان با پیروزی بر دیگر اتحادیه های منطقه، دولت مانا را پایه گذاری كردند . آشوریها به طور بی امان ، در فرصتهای مختلف برای حمله و غارت ، به سرزمین مانا حمله می بردند و در هر یورش در پی ویرانگری خود ، جمعی را به اسارت می گرفتند كه حضور صنعتگران و هنرمندان مانایی در میان آنان، غنیمتی گرانبها برای آشوریان به شمار می رفت. آنان از وجود این اسرا در كار رونق شهرهای آشور ، به ویژه نینوا بهره می جستند . میان مانایی ها و اورارتوها نیز با وجود پیوندهای بسیار نزدیك فرهنگی ، بر سر گسترش منطقه نفوذ سیاسی درگیریهایی وجود داشت . مانایی ها ، هم از نظر اقتصادی ، هم از نظر آفرینش آثار هنری ، صاحب توان و رشد فرهنگی والایی بودند . به همین دلیل ، در زمان ایجاد حكومت قدرتمند ماد ، سرزمین مانا به اعتباری قلب و مهمترین كانون فرهنگ و تمدن امپراتوری را در بر گرفت .